การคิดเชิงตรรกะ การคิดอย่างมีเหตุผล และการวิจัย

การคิดที่มีเหตุผลจึงต้องมีตรรกะในการคิด ดังนั้นการคิดอย่างมีเหตุผลกับการคิดเชิงตรรกะ จึงเป็นเรื่องที่ใกล้เคียงกัน อาจพูดได้ว่าการคิดที่มีเหตุผลนำตรรกะมาใช้ ดังนั้นการคิดเชิงตรรกะก็เป็นการคิดที่มีเหตุผล

การคิดที่มีเหตุผลที่ได้รับความเชื่อถือมากที่สุดคือการคิดแบบวิทยาศาสตร์ที่อาศัยหลักการทางวิทยาศาสตร์ ดังนั้นการคิดทางวิทยาศาสตร์จึงต้องมีตรรกะด้วย  ซึ่งการคิดทางวิทยาศาสตร์ถือว่าเป็นรากฐานของการวิจัยในปัจจุบัน ทั้งการวิจัยทางสังคมศาสตร์ และวิทยาศาสตร์โดยตรงก็ใช้หลักการทางวิทยาศาสตร์

การคิดแบบอุปนัย และ การคิดแบบนิรนัย  (inductive and deductive thinking)

การวิจัยมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อให้ได้ความรู้ใหม่  อยากรู้เรื่องอะไรที่ไม่เคยรู้มาก่อนก็ทำวิจัยเรื่องนั้นก็จะค้นพบอะไรบ้างอย่าง  ก่อนทำวิจัยจึงต้องรู้เรื่องที่จะทำเสียก่อนว่า ความรู้เรื่องนั้นทั่วโลกเท่าที่หาได้ว่าปัจจุบันไปถึงไหนแล้วมีประเด็นไหนที่ยังไม่มีใครรู้มาก่อน แล้วเราจะวิจัยหาดูต่อยอดความรู้เดิม
สถิติเข้ามามีบทบาทในการสรุปจากข้อมูล ซึ่งมีอยู่ 2 แบบคือ สถิติแบบพรรณา และสถิติอนุมาณ